Bez wątpienia, budowanie zespołu to dla menedżera prawdziwe wyzwanie! Nie mniej, gra jest warta świeczki, aby w przyszłości posiadać efektywnie działający zespół, który w mgnieniu oka osiąga wyznaczone cele. Jak stworzyć zwycięski zespół pracowników? Jakimi etapami przebiega budowanie zespołu? Sprawdź, o czym musisz wiedzieć.
Budowanie zespołu – ustal, czym jest zespół i jaki ma cel
Zabierając się za budowanie zespołu, warto najpierw zastanowić się nad tym, czym właściwie jest zespół? Najprostsza definicja zespołu pracowników zakłada, że jest to stała grupa osób wykonujących wspólną pracę. Zespół może być złożony z różnej liczby osób. Jednakże ważne jest to, aby jego członkowie posiadali umiejętności, wzajemnie się uzupełniające oraz pomocne w osiągnięciu wytyczonego celu. W związku z tym, to właśnie cel ma stanowić główną motywację do działania w grupie. Każdy członek zespołu powinien włożyć swój osobisty wkład w jego osiągnięcie, a także stosować się do podziału prac i zadań w zespole. Istotne jest ponoszenie odpowiedzialności za wspólnie podjęte decyzje i ich konsekwencje. Należy zaznaczyć, że nie każda grupa osób może zostać zespołem. Aby móc mówić o zespole, muszą zostać spełnione określone kryteria. Chodzi przede wszystkim o wspólny cel, pozytywną współpracę i wzajemne wsparcie. Ponadto ważnym aspektem jest zbiorowa odpowiedzialność oraz komplementarne umiejętności. Najlepiej obrazuje to poniższy schemat:
Zaczynając budować swój zespół pracowników, zastanów się, jak uzyskać wymienione cechy zespołu, jaki cel chcesz osiągnąć oraz jacy ludzie będą Ci do tego potrzebni.
Zespół pracowników – role w zespole
Budując zwycięski zespół pracowników musisz mieć w jego składzie osoby, które będą posiadały nie tylko odpowiednie umiejętności i kompetencje, ale i cechy osobowości. To właśnie one, będą decydowały o tym, kto jaką przyjmie rolę w grupie i jak będzie się w niej zachowywał. Rola zespołowa stanowi tendencję do określonych reakcji, sposobu pracy oraz wchodzenia w relacje z innymi. Obejmuje ona wymiar społeczny działania danej osoby w zespole oraz jej określone predyspozycje w realizacji zadań. Każda rola pełniona w zespole niesie ze sobą zarówno słabe, jak i mocne strony. I w ten sam sposób, może przyczynić się do rozwoju grupy lub obecnych w nich konfliktów czy frustracji. Dlatego też poszczególne role są niezwykle istotne z punktu funkcjonowania zespołu, jako całości.
Benne i P. Sheats podzieli role ze względu na to, jak w sytuacjach społecznych zachowują się ludzie, ponadto wyodrębnili oni 3 rodzaje ról:
- zadaniowe – zachowania skupione na realizacji zadań w grupie,
- interpersonalne – zachowania budujące dobrą atmosferę w grupie,
- dysfunkcyjne i skoncentrowane na ego – zachowania osłabiające zespół, działające destrukcyjnie, zaburzające realizację zadań, a także skupione na indywidualnych potrzebach danej jednostki a nie celach zespołu.
Powyższą tezę rozwiną M. Belbin, który stworzył teorię ról zespołowych oraz wykazał, że na efektywność pracy w zespole mają wpływ pełnione przez pracowników role. Zauważył on, że członkowie zespołów pełnią role, które są dla nich najbardziej naturalne i zgodne z posiadanymi przez nich cechami, oraz w których osiągają wysoką sprawność. Wykazał, że każdy członek zespołu zazwyczaj pełni jedną rolę dominująca i dwie wspierające. Łącznie określił on dziewięć ról zespołowych i podzielił je na trzy podgrupy:
- ukierunkowane na zadania: lokomotywa / realizator / perfekcjonista,
- ukierunkowane na ludzi: koordynator / dusza zespołu / poszukiwacz źródeł,
- intelektualne: kreator / krytyk wartościujący/ specjalista.
Budowanie zespołu – Opis ról zespołowych
Opisy ról zespołowych przedstawia poniższa tabela:
[su_table responsive=”yes”]
Rola | Główne cechy | Słabości |
Lokomotywa | Człowiek akcji, strateg, ambitny z wysoką potrzebą osiągnięć, dynamiczny, lubi pracować pod presją, ma odwagę pokonywać przeszkody | Łatwo zraża innych do siebie, jest postrzegany jako osoba dominująca, bywa impulsywny i niecierpliwy |
Realizator | Jest doskonałym wykonawcą projektów wymyślonych przez innych, praktyczny, operatywny, dobry organizator pracy | Sztywny w poglądach, wolno reaguje na nowe możliwości i sytuacje, może mieć problemy z akceptowaniem zmian |
Perfekcjonista | Nastawiony jest na konkretny efekt, skrupulatny, pilnujący terminów, dba o szczegóły, przestrzega przepisów | Niechętnie deleguje pracę innym, przejmuje się detalami |
Koordynator (Naturalny Lider) | Dominujący, porządkuje cele, potrafi efektywnie wykorzystać zasoby zespołu, uważnie słuchać i motywować | Może być postrzegany jako manipulator |
Dusza zespołu | Buduje atmosferę w zespole, wrażliwy na potrzeby innych, lojalny wobec grupy | Nie potrafi podjąć decyzji w trudnych sytuacjach, podatny na wpływy innych |
Poszukiwacz źródeł (Łącznik) | Ekstrawertyk o zdolnościach interpersonalnych, dobry negocjator i ambasador zespołu na zewnątrz | Zbyt optymistyczny, często traci zainteresowanie problemem, gdy pierwszy entuzjazm opadł |
Kreator (Myśliciel, Siewca) | Dominujący, inteligentny, kreatywny, szuka niestandardowych rozwiązań, potrafi zarazić swoim entuzjazmem | Ma problemy z komunikowaniem się z członkami zespołu, a także akceptacją krytyki, często nie liczy się z realiami |
Krytyk Wartościujący (Analityk) | Krytyczny i obiektywny, wnikliwy, o wysokiej inteligencji, potrafi ostrożnie kalkulować rozwiązania | Ma niski poziom empatii, brak emocjonalnego zaangażowania |
Specjalista | Profesjonalny, samodzielny, z inicjatywą, dużą wiedzą i umiejętnościami | Brakuje mu szerszego spojrzenia na sprawy, mało zajmują go inni ludzie |
[/su_table]
Źródło: R. M. Belbin, Twoja rola w zespole, GWP, Gdańsk 2008, s. 38.
Zgodnie z teorią Belbina, zwycięski zespół powinien charakteryzować się występowaniem w nim wszystkich wymienionych ról. Oczywiście, niektóre role mogą być ze sobą łączone i przejawiane przez jedną osobę – np. kreator i specjalista. Budując zespół warto zwrócić uwagę indywidualne predyspozycje danych osób i to, jakie role będą w nim pełnić.
Budowanie zespołu – Etapy rozwoju zespołu pracowników
Budowanie zespołu zawsze związane jest z przejściem przez kilka etapów, nazywanych cyklem życia zespołu. W każdym z wymienionych etapów istotna jest rola lidera, a jeszcze bardziej to, jak się zachowa. To właśnie od niego często zależy, czy grupa się rozpadnie czy dotrwa do upragnionego celu. Poznaj najważniejsze fazy tworzenia się zespołu, aby móc je zidentyfikować i przyjąć właściwą postawę.
[bctt tweet=”Budowanie zespołu zawsze związane jest z przejściem przez kilka etapów, nazywanych cyklem życia zespołu” username=”Maniek_ZEN”]
Formowanie grupy
To pierwsza faza tworzenia się zespołu pracowników, podczas której wszyscy członkowie poznają się wzajemnie i testują wykonywanie zadań. Na tym etapie istnieje duża zależność od lidera oraz konieczność otrzymywania informacji zwrotnych. Pojawiają się uczucia niepewności czy niepokoju. W związku z tym niezbędne jest jasne określenie celu, zadań i ról pełnionych w grupie.
Konfrontacje
Następuje ścieranie się różnych opinii i postaw, sprawdzanie swojej pozycji wśród reszty członków grupy oraz ujawnianie się osobowości i umiejętności. Jest to etap, podczas którego może dojść do konfliktów, buntu czy nawet rozpadu zespołu. Rola lidera w tej fazie sprowadza się do udzielania konsultacji na temat sposób wykonywanych zdań, dbania o komunikację, współpracę i integrację.
Normowanie zachowań
Organizacja pracy oraz metody komunikowania się zostają ustabilizowane. Zespół pracowników osiąga dojrzałość funkcjonalną i większość zadań wykonuje samodzielnie. Obserwuje się wzrost pewności siebie członków zespołu, zaciśnięcie więzi między nimi, wspólne podejmowanie decyzji oraz aktywne dążenie do realizacji celu. Lider staje się partnerem, który koncentruje się na sprawach interpersonalnych, daje dobry przykład, pomaga w wypracowaniu rozwiązań i kreuje spójność grupy.
Efektywne działanie
Zespól pracowników angażuje się w misję przedsięwzięcia, entuzjastycznie podchodzi do powierzonych zadań. W tej fazie cel staje się coraz bardziej rzeczywisty i jest on głównym priorytetem. Członkowie zespołu motywują się wzajemnie, dzielą pomysłami, w pełni wykazują swoje możliwości i działają zgodnie z planem. Lider wspiera zespół, służy mu własną wiedzą i doświadczeniem, kontroluje proces oraz płynnie deleguje zadania.
[bctt tweet=”Lider wspiera zespół, służy mu własną wiedzą i doświadczeniem, kontroluje proces oraz płynnie deleguje zadania.” username=”Maniek_ZEN”]
W powyższym schemacie zostały opisane etapy rozwoju pracowników. Bezsprzecznie, może je wykorzystać lider grupy. Etap I odpowiedzialny jest za formowanie grupy. Skupia się to na nadaniu ról członkom zespołu, zgodnie z wizją kierownika. Wizja ta jest skorygowana o oczekiwania pozostałych pracowników. ETAP II nakierowany jest na ścieranie się różnych opinii i postaw. Jest to przede wszystkim wykorzystanie wstępnej obserwacji i zdobytej wiedzy o osobowościach czy dominujących cechach charakteru członków grupy do zorganizowania współpracy poszczególnych osób, w sposób przynoszący najwyższą efektywność i sprawność działania. Kolejny, czyli ETAP III to normowanie zachowań. Bezsprzecznie, to uczestniczenie w tworzeniu norm grupowych i kreowanie spójności. Częściowo jest to wykonywane poprzez działania formalne a w innym wypadku poprzez nieformalny wpływ własną postawą, zachowaniem czy dawaniem odpowiedniego przykładu. ETAP IV jest odpowiedzialny za efektywne działanie. Skupia się on przede wszystkim na wspieraniu i służeniu własna wiedzą i doświadczeniem.
Kiedy będziemy wiedzieć, że zespół pracowników jest zgrany?
Według Stevena Coveya najdoskonalszą formę współpracy odzwierciedla, opisany przez niego szósty nawyk, jakim jest SYNERGIA. Efekt synergii można wyrazić równaniem, w którym 1+1 = 3 lub więcej. Oznacza to, że zwycięski i zgrany zespół będzie wyszukiwał rozwiązań, które będą lepsze niż pomysły pojedynczych osób w zespole. A także szukał trzeciego, najlepszego rozwiązania i akceptował przy tym różnicę zdań. W zwycięskim zespole będziemy, więc uzyskiwali lepsze efekty, niż jakbyśmy pracowali sami. Budowanie takiego zespołu polega przede wszystkim na słuchaniu i zrozumieniu drugiej osoby, aby wspólnie określić wizję końcową i dążyć do najlepszego rozwiązania. Ponadto stworzenie efektu synergii wymaga zaangażowania, odpowiedzialności oraz sprzyjającej atmosfery, w której nie doświadcza się krytyki a otwartości na nowe pomysły.
Budowanie zespołu – Cechy zwycięskiego zespołu pracowników
Oprócz efektu synergii, która jest niezbędna do zgranej współpracy, specjaliści wymieniają kilka istotnych cech, które powinien posiadać skuteczny zespół. Z pewnością, najczęściej należą do nich:
- Przyjazna atmosfera, bez zbędnej oficjalności,
- Liczne dyskusje z czynnym udziałem członków zespołu,
- Ustalone zasady komunikacji,
- Swobodna możliwość wyrażanie własnego zdania na forum grupy,
- Jasno określony podział zadań oraz wspólny cel, akceptowany przez zespół,
- Zaangażowanie w realizację zadań,
- Fachowość, wiedza, doświadczenie, różnorodne umiejętności przejawiane przez poszczególnych członków,
- Poczucie przynależności, tolerancja i szacunek,
- Zbiorowa odpowiedzialność za podjęte prace
Oczywiście lista ta, nie jest zamknięta. Nadal można ją uzupełniać, biorąc pod uwagę, chociażby typ wykonywanych przez zespół zadań. Śmiało możesz dodać coś od siebie w komentarzu :)
Budowanie zespołu pracowników – podsumowanie
Aby móc zbudować zwycięski zespół pracowników, na każdym etapie tworzenia go, niezwykle ważna jest identyfikacja poszczególnych cech i potrzeb jego członków. Ponadto, istotne jest bieżące rozwiązywanie problemów oraz swobodna komunikacja. Kluczowa jest współpraca, otwartość, zrozumienie, a przede wszystkim dążenie do wspólnego celu. Bez wątpienia, znaczenie ma również znajomość swoich silnych i słabych stron oraz rozpoznawanie ich u współpracowników. Z pewnością, budowanie zespołu nie jest najprostsze, lecz przynosi najlepsze rezultaty. Przede wszystkim zwycięski zespół odnosi sukcesy, ponieważ jest świadomy celu, do którego dąży. Ponadto, wykorzystuje on różne sposoby działania, opierając się na wzajemnym zaufaniu.
Więcej wskazówek na temat budowania i kierowania zespołem znajdziesz w naszych artykułach. Z pewnością, znajdziesz w nich również odpowiedź na temat współpracy w zespole. Sprawdź i się przekonaj:
„EFEKTYWNE ZARZĄDZANIE ZESPOŁEM PRACOWNIKÓW – JAK TO ROBIĆ? 23 PORADY”
„JAK POWINNA WYGLĄDAĆ DOBRA WSPÓŁPRACA MIĘDZY PRACOWNIKAMI?”
„EFEKTYWNOŚĆ ZESPOŁU – JAK STWORZYĆ EFEKTYWNY ZESPÓŁ?”
Jeśli stawiasz pierwsze kroki w budowaniu swojego zespołu pracowniczego albo jesteś doświadczonym menedżerem, który chce doskonalić swoje umiejętności. Skorzystaj z naszych szkoleń z zarządzania zespołem. Stań się perfekcjonistom w tej dziedzinie.
Dobrochna Stróżyńska
Redakcja MTConsulting